3 maja 1791 roku uchwalono pierwszą ustawę zasadniczą regulującą ustrój prawny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Przyjmuje się, że Konstytucja 3 Maja była pierwszą w Europie i drugą na świecie, po konstytucji amerykańskiej z 1787, nowoczesną i spisaną ustawą zasadniczą.
Konstytucja 3 maja była próbą radykalnego uzdrowienia państwa i wyeliminowania wpływów obcych mocarstw, czego dalszą konsekwencją była wojna w obronie konstytucji i kolejne rozbiory. Została zaprojektowana w celu zlikwidowania, obecnych od dawna, wad opartego na wolnej elekcji i demokracji szlacheckiej systemu politycznego Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Konstytucja zmieniła ustrój państwa na monarchię dziedziczną, ograniczyła znacząco demokrację szlachecką, odbierając prawo głosu i decyzji w sprawach państwa szlachcie nieposiadającej ziemi (gołocie). Wprowadziła polityczne zrównanie mieszczan i szlachty oraz stawiała chłopów pod ochroną państwa, w ten sposób łagodząc najgorsze nadużycia pańszczyzny. Konstytucja 3 maja 1791r. dokonywała zasadniczej przemiany przestarzałego ustroju politycznego Rzeczpospolitej. Ustrój oparto na koncepcji zwierzchnictwa narodu i trójpodziału władz.
Postanowienia Ustawy Rządowej centralizowały państwo, znosząc odrębność między Koroną i Litwą, wprowadzając jednolity rząd, skarb i wojsko. Za religię panującą uznano katolicyzm, przy pełnej tolerancji innych, uznanych przez państwo wyznań.
Konstytucja 3 Maja była wielkim osiągnięciem narodu chcącego zachować niezależność państwową. Zabezpieczała możliwość rozwoju gospodarczego i politycznego kraju. Ustawa Rządowa obowiązywała jedynie przez rok (od maja 1791 do maja 1792). Stan ten został przerwany w wyniku zawiązania konfederacji targowickiej, która zdelegalizowała Ustawę Rządową a wojna w jej obronie w 1792 roku zakończyła się klęską Rzeczypospolitej.