Realizacja strategii i programy rozwojowe
Pytanie, na jakie powinna odpowiedzieć każda Strategia Rozwoju to nie tylko, jaka przyszłość gminy jest najlepsza, ale również, w jaki sposób ją osiągnąć.
Realizacja strategii
We współczesnym świecie gminy i miasta osiągają sukces dzięki umiejętnemu łączeniu elementów konkurencji i współpracy, wspierania jednostek najbardziej efektywnych i pomocy osobom nieprzystosowanym. Wymagane jest poszukiwanie i wspólne wspieranie osób i podmiotów, które stanowią "lokomotywy" napędzające lokalny rozwój przy jednoczesnym ujawnianiu i wspieraniu osób i pomiotów najgorzej funkcjonujących w realiach dzisiejszej gospodarki wolnorynkowej. Oznacza to, że samorząd gminy nie jest jedynym i wyłącznym podmiotem strategii rozwoju, choć ponosi odpowiedzialność za jej sformułowanie i uchwalenie. Jedyną drogą do jej realizacji jest wspólne dążenie do realizacji jej założeń zarówno mieszkańców gminy jak i jej administracji oraz działających na jej obszarze podmiotów gospodarczych i stowarzyszeń.
Realizacja celów
Zakłada się, że dla każdego z wyznaczonych celów operacyjnych (od 1.1 do 5.2) należy zrealizować przynajmniej jeden program rozwojowy. Opracowując je należy uwzględnić sposoby ich monitoringu oraz ocenę ich skuteczności. Jednym z ważniejszych założeń każdego programu jest ustalenie kryteriów jego oceny na podstawie mierzalnych wielkości.
Każdy cel powinien mieć swojego opiekuna. Osobę lub wyznaczoną grupę osób odpowiedzialnych za jego realizację. Praca tych osób powinna polegać na przygotowaniu kolejnych programów realizujących cel, nadzorowaniu ich realizacji oraz oceny końcowej jego skuteczności.
Dla każdego celu należy sporządzić dokument wstępny - kartę celu.
Idee programów rozwojowych
Zawarty w Strategii Rozwoju Gminy Kolbudy zbiór Idei Programów Rozwojowych (IPR) należy traktować, jako otwarty zestaw wymagający uzupełnienia i szczegółowego opracowania na etapie realizacji Strategii Rozwoju, a wymienione idee stanowią jedynie inspirację dla osób wyznaczonych do przygotowania i realizacji wymienionych w Strategii celów operacyjnych. Wskazane jest poszukiwanie kolejnych programów zgodnych z wyznaczonymi celami, ich uszczegóławiania i jeżeli zachodzi taka potrzeba modyfikacja już wymienionych.
Poniższa tabela stanowi listę propozycji programów rozwojowych uporządkowaną wg celów operacyjnych.
Monitoring realizacji Strategii
Zmierzając do wyznaczonej w Strategii przyszłości niezbędne jest cykliczne sprawdzanie postępu. Tylko w drodze monitorowania i raportowania zmian, jakie są uzyskiwane dzięki realizacji kolejnych programów rozwojowych możliwe jest zweryfikowanie postępu prac przy realizacji celu strategicznego. Czynności te umożliwiają dokonywanie weryfikacji i modyfikacji przygotowywanych kolejnych programów tak, aby były bardziej dostosowane do potrzeb, a co za tym idzie uzyskane zostały lepsze ich efekty końcowe.
W ramach pracy Urzędu Gminy należy wyznaczyć osobę odpowiedzialną za realizację całości Strategii Rozwoju, która w zakresie swoich obowiązków służbowych będzie miała wskazane koordynowanie prac oraz:
- sporządzenie raz w roku sprawozdania z realizacji Strategii i umieszczanie na stronie internetowej Urzędu Gminy, w tym badanie zgodności zapisów WPI i wydatków budżetowych z zapisami Strategii
- wypracowanie i doskonalenie monitoringu sytuacji w gminie i potrzeb mieszkańców oraz bieżącej reakcji na jej negatywne zmiany
- monitorowanie składanych skarg i zażaleń z wyszczególnieniem skarg i zażaleń zasadnych (w tym sprawy do SKO i NSA)
- opracowanie krótkiej ankiety przedkładanej osobom meldującym się w gminie z pytaniami min. dotyczącymi dotychczasowego czasu zamieszkania na terenie gminy i przyczyn meldowania się oraz raportowanie jej wyników w ramach corocznego sprawozdania z realizacji Strategii
- opracowanie krótkiej ankiety przedkładanej osobom rejestrującym działalność gospodarczą z pytaniami min. dotyczącymi ogólnego okresu prowadzenia działalności i przyczyn rejestrowania się na terenie gminy oraz raportowanie jej wyników w ramach corocznego sprawozdania z realizacji Strategii
- przynajmniej raz w okresie kadencji badania w całej gminie dotyczące jakości życia i oceny zmian na terenie gminy, a także jakości prac urzędu i władz samorządowych
Charakter powyższych zadań wskazuje, że wyznaczona osoba musi być urzędnikiem przynajmniej na stanowisku kierowniczym, najlepiej odpowiadająca za swoje działania bezpośrednio przed wójtem gminy.
Każde sprawozdanie z realizacji Strategii winno być sporządzone w oparciu o takie same lub łatwo porównywalne ze sobą wskaźniki. Poniżej zawarto listę zalecanych wskaźników:
- przyrost naturalny na 1000 mieszkańców
- saldo migracji na 1000 mieszkańców
- dochód w gospodarstwach domowych ogółem i w przeliczeniu na 1 osobę
- odsetek osób żyjących poniżej minimum egzystencjalnego i socjalnego
- udział bezrobotnych w liczbie osób czynnych zawodowo
- udział kobiet bezrobotnych w liczbie osób bezrobotnych
- udział osób długotrwale bezrobotnych w liczbie osób bezrobotnych
- udział osób bezrobotnych w wieku 50+ w liczbie osób bezrobotnych
- liczba ludności z wykształceniem wyższym na 1000 mieszkańców w wieku 25+
Budżet gminy Kolbudy a możliwości realizacji Strategii Rozwoju
Podstawowym narzędziem realizacji strategii są gminne środki finansowe oraz ewentualne wsparcie pozyskane z różnych funduszy (w tym m.in. z Unii Europejskiej). Większość ambitnych zamierzeń zwykle wykracza jednak poza gminne możliwości budżetowe. Oczywiste jest, że budżet, jakim dysponuje Gmina Kolbudy, nie pozwala na zrealizowanie niniejszej Strategii samodzielnie. Nie możliwe jest, bez wykorzystania zewnętrznych źródeł finansowania, zrealizowanie jej w całości zarówno w przeciągu jednej kadencji Rady Gminy, czy Wójta jak i w założonym okresie, na jaki została opracowana Strategia. Przeprowadzona na potrzeby niniejszego dokumentu uproszczona analiza zestawiająca budżety gminy z ostatnich kilku lat wskazuje na kolejne narastanie potrzeb oraz wolniej wzrastające przychody. Bilans roczny wykazuje, że w kasie gminy pozostają niewystarczające środki potrzebne na realizację dużych inwestycji gminnych. Równocześnie wskazane cele operacyjne niejednokrotnie dotyczą kwestii będących w zakresie innych szczebli administracyjnych. Dlatego niezbędne jest poszukiwanie różnych rozwiązań z zastosowanie takich metod działania, jak: przedsięwzięcia publiczno-prywatne, współpraca międzygminna, pozyskiwanie środków pozabudżetowych, zlecanie zadań publicznych organizacjom społecznym, interwencyjne działania rządu, władz regionalnych i powiatowych.