W marcu mija rok odkąd wirus SARS-CoV-2 zaczął mocno komplikować nasze życie wpływając na pracę zawodową, naukę, nawyki i formy rekreacji. Wiele instytucji musiało przystosować się funkcjonowania w warunkach, jakie od kilkunastu miesięcy dyktuje nam COViD-19. Do takich instytucji zaliczyć należy biblioteki.
Sprawdziliśmy czy w czasie pandemii zmieniła się liczba mieszkańców odwiedzających Gminną Bibliotekę Publiczną w Kolbudach i jej filię w Pręgowie.
W związku z rządowymi wytycznymi w 2020 roku dwa razy zaistniała konieczność zamknięcia drzwi bibliotek przed czytelnikami. Sytuacje takie miały miejsce od 12 marca do 11 maja 2020 roku oraz od 6 listopada do 29 listopada 2020 roku. W tym czasie bibliotekarze udzielali informacji telefonicznych i wydawali kody dostępu do książek elektronicznych na platformie zdalnego dostępu: LEGIMI.
Od 12 maja 2020 r. GBP w Kolbudach i jej filia w Pręgowie pracują w reżimie sanitarnym. Bibliotekarze wypożyczają książki na holu bibliotek. Czytelnicy nie są natomiast wpuszczani do lokali bibliotecznych i nie mają dostępu do regałów.
- Preferujemy usługę "książka na zamówienie", która polega na tym, że czytelnik zamawia konkretne tytuły lub rodzaj książek i przychodzi po nie w umówionym terminie – informuje dyrektor placówki Bożena Szpadzik. - Dla osób niezdecydowanych pracownicy bibliotek przynoszą do wglądu zestawy kilkunastu książek, z których można dokonać wyboru. Obowiązują limity liczby osób, które mogą wejść na hol, ustalane w zależności od obowiązujących wdanym okresie obostrzeń.
Z powodu "kwarantannowania" zbiorów, przez 7 dni od ich zakupu bądź zwrotu, wydłuża się termin oczekiwania na zamówione tytuły, a czasopisma tracą na aktualności.
- W bibliotekach czytelnicy nie mogą korzystać z komputerów – informuje Bożena Szpadzik. - Nie świadczymy usług kserograficznych, realizujemy jedynie wydruki przesłane mailowo na adres:
Najmłodsi i seniorzy rzadziej odwiedzają bibliotekę
Te wszystkie niedogodności odbiły sie niekorzystnie na liczbie zarejestrowanych czytelników i odwiedzin w bibliotekach, a także na statystykach wypożyczeń.
- W 2020 r. zarejestrowaliśmy 1064 czytelników w Kolbudach i 112 w Pręgowie (analogicznie do 1324 w Kolbudach i 120 w Pręgowie w 2019 r.) - mówią pracownicy gminnej biblioteki. -Najwyższy odpływ czytelników nastąpił wśród dzieci do lat 5 (zarejestrowano w obydwu bibliotekach 52 czytelników w roku 2020 w porównaniu do 115 w roku 2019). Pandemia Covid–19 wpłynęła na indywidualne decyzje rodziców, którzy nie chcą narażać swoich dzieci na zachorowanie i ograniczających ich mobilność. Pomimo to kontynuowaliśmy do czerwca, we współpracy z Fundacją Metropoli Dzieci, projekt "Z książką na start" a od lipca rozpoczęliśmy nowy projekt skierowany do najmłodszych "Mała książka – wielki człowiek" pod patronatem Instytutu Książki w Krakowie.
Duży spadek (do poziomu 75% z roku 2019) nastąpił wśród zarejestrowanych czytelników w grupie wiekowej 16-24 lat, mniejszy (do poziomu 85%) w grupach 6-15 lat i 25-44 lata. Nawiększy odpływ czytelników zarejestrowano jednak wśród czytelników powyżej 45 roku życia.
- To zapewne efekt zaleceń, aby osoby starsze nie wychodziły z domów – informuje Bożena Szpadzik. - Seniorzy robili jednak większe "zapasy" książek.
Powieści obyczajowe, sagi rodzinne i kryminały
Czy pandemia wpłynęła jakoś szczególnie na czytelnicze upodobania mieszkańców gminy? Po jakie lektury najchętniej sięgali, gdy mieli więcej niż zwykle czasu na czytanie?
- W czasie pandemii nasi czytelnicy częściej wypożyczają powieści obyczajowe, sagi rodzinne, powieści sensacyjne i kryminały – informują pracownicy biblioteki. - Odżyło zainteresowanie powieściami historyczymi starych (Bunch, Kraszewski) i nowych autorów (Cherezińska, Niedźwiedzka). Nie spadły wypożyczenia beletrystyki dla dzieci, dla których książki pożyczają też rodzice bez osobistej wizyty dzieci w bibliotekach. Młodzież przychodzi natomiast po lektury.
Z powodu pandemii wystąpił spadek wypożyczeń czasopism i literatury popularno-naukowej, chociaż niesłabnącym zainteresowaniem cieszą się poradniki psychologiczne i książki z historii regionu i najbliższej okolicy.
Rośnie popularność książek elektronicznych
Biblioteka oprócz książek w tradycyjnej formie papierowej oferuje czytelnikom możliwość wypożyczeń e-booków i audiobooków z LEGIMI – platformy zdalnego dostępu. Na podstawie wydanego kodu czytelnicy przez okres trzech miesięcy mogą korzystać z książek elektronicznych na wybranych przez siebie urządzeniach: tabletach, komputerach bądź smartfonach. Baza publikacji dostępnych w abonamencie stale jest aktualizowana, dzięki czemu zapewniony jest dostęp do nowości.
- Kiedy w 2019 roku wdrażaliśmy w naszych placówkach tę usługę w ramach programu pilotażowego nie spodziewaliśmy się, że tak potrzebna okaże się już w roku następnym - w czasie pandemii – mówi Bożena Szpadzik. - W 2020 r. wypożyczyliśmy w ten sposób 3882 książki. W 2020 r. wydaliśmy 326 kodów dostępu, w porównaniu do 56 w roku poprzednim.